Complexiteit is ook een intellectuele uitdaging. Denken over de diepere betekenis der dingen, met vragen zoals ‘waarom zijn wij hier op aarde?’, ‘wat is schoonheid?’ of ‘ kennen wij de waarheid?’ is verre van eenvoudig. En tussen de praktische complexiteit en de filosofische complexiteit zit nog een waaier aan dimensies van complexiteit, die ons leven aangenaam en de moeite waarde maken.
En tegelijkertijd zit al die complexiteit ons in de weg. Het vertraagt de realisatie van onze plannen, het stelt ons voor ongemakkelijke keuzes, het verhindert soms logische oplossingen. Het maakt dingen ingewikkeld, die zo eigenlijk zo eenvoudig zouden moeten zijn (denk maar even aan Philips). We zoeken dus naar manieren om die complexiteit te reduceren.
En zie daar het dilemma, want als we versimpelen missen we de rijkheid en als we zaken niet hanteerbaar maken komen we geen meter verder. Moeten we een keuze maken? Of is er een andere oplossing?
Toen Lloyd Blankfein, CEO van Goldman Sachs, door de Financial Times gevraagd werd of hij voor het principal based toezichtsysteem uit de UK was of voor het rule based systeem van de US was, antwoordde hij dat de strategie van innovatie van Goldman Sachs het best gediend was door London, maar dat wanneer het gaat over wat een trader mag en niet mag, ook belangrijk voor Goldman Sachs, de abstractere principes weinig handvaten bieden en New York praktischer is. Nu lijkt meneer Blankfein geen keuze te maken, maar hij geeft wel de richting. Omarm de principes, maar houdt het praktisch.
En dat kan ook voor complexiteit gelden. Het gaat erom de principes niet te verloochenen maar er tegelijkertijd iets hanteerbaars van te maken.
Ik denk dat het erom gaat de regie te gaan voeren. Wordt de regisseur van het complexiteitsspel. Maak het grote idee praktisch. Eigenlijk zoals een ontwerper. In mijn adviespraktijk gaat het om organisaties. Je wilt met de organisatie een antwoord vinden op de complexe wereld. En tegelijkertijd moet het bestuurbaar blijven. Het gaat er om het voor jou juiste ontkoppelpunt van de complexiteit te vinden. Die kan op veel plaatsen liggen. Versimpel de besturing door een zelfsturend netwerk, dat in zichzelf wel complex is. Richt productgroepen in (praktisch), maar leg de complexe coördinatie bij kundige en ervaren managers. Zorg voor een duidelijke manier van performance management (praktisch), maar laat de keuze van wat je meet vrij (complex).
Er zijn vele oplossingen mogelijk met ieder een eigen betekenis en dat is een gelukkige gedachte. Als je als leider je dat bewust bent, kan je als een architect de passende oplossing vinden. Dat is een boeiend en uitdagend proces. Waarbij de vraag vloek of zegen, een eigen antwoord krijgt.
Hein Duijnstee
