In het bedrijfsleven staan we nu wellicht ook voor zo’n breekpunt. Het oude denken waarin alleen aandeelhouderswaarde, grootte en efficiëntie voorop staan, staat ter discussie en authenticiteit, creativiteit en betrokkenheid krijgen steeds meer betekenis. Het zakenblad Fortune, toch een icoon van de corporate wereld met hun befaamde Fotune 500, heeft het over ‘the new rules’. Een paar van de nieuwe regels ter illustratie: ‘hire passionate people’, ‘admire my soul’ en ‘find a niche, create something new’. En misschien dat het voor ons in Europa wat minder zwart-wit is, er is toch een kentering gaande. De twee Nederlandse banken die hun IT ge-outsourced hebben (ABN en ING) blijken nu het slechts te scoren van de vier zakenbanken in Nederland als het gaat om klanttevredenheid, zo bleek uit een artikel in het Financieel Dagblad.
Nu is het zo dat het boek van Venturi er niet direct toe leidde dat onze gebouwde omgeving er met stappen op vooruit ging of dat er geen betonnen dozen meer werden gebouwd. De weg van idee naar werkelijkheid is weerbarstig.
In het bedrijfsleven evenzo. Er zijn veel nieuwe geluiden, maar tegelijkertijd zijn de huidige hoge priesters van de aandeelhouderswaarde, private investors, op het hoogte punt van hun macht. Bovendien zijn een aantal oude wetmatigheden helemaal zo gek nog niet: zorgvuldig omspringen met toevertrouwde middelen en benutten van schaal.
Tegelijkertijd wordt met die weerbarstigheid ook de kracht van het begrip ‘complexiteit en tegenstrijdigheden’ duidelijk. Venturi liet zien dat er meer waarden in de architectuur waren dan alleen functionaliteit. Je kan de wereld niet simplistisch bezien. Ook de klassieke vormentaal van bijvoorbeeld Palladio en historisch en lokale architectuur zijn van enorme waarde. De werkelijkheid is niet alleen complex en tegenstrijdig, maar er mee weten om te gaan en een andere architectuur realiseren, vergt meer dan simpele regeltjes. Dan gaat het om het omarmen van tegenstrijdigheden en het kiezen van een eigen weg.
Zo ook in de besturing van organisaties: er komt zicht op zaken die voorheen minder aandacht kregen: intrinsieke kwaliteit, innovatie, duurzaamheid, creativiteit, klantgerichtheid, passie. Maar met die nieuwe en soms complexe waarden heb je niet alleen te maken met nieuwe knoppen om aan te draaien, maar het zijn ook knoppen die om een fijnzinnige afstelling vragen of knoppen die tegenstrijdige effecten kunnen hebben. Het is geen kwestie meer van aan of uit zetten. Het wordt allemaal wat complexer.
Tegelijkertijd zou het ook zo kunnen zijn dat het leiden van een organisatie interessanter en boeiender wordt. Die complexiteit en tegenstrijdigheden in waarden en in besturing geven juist de mogelijkheid iets onderscheidends neer te zetten. Helderheid en eenvoud worden echt zichtbaar en krijgen betekenis. Er ontstaan organisaties die de moeite waard zijn. In plaats van eindeloos eenvormig grijs beton, een rijke schakering aan vorm en kleur. En met dank aan Venturi.
Hein Duijnstee
Geen opmerkingen:
Een reactie posten